فهرست
فصل اول
1ـ مقدمه..... . 1
2ـ تاریخچه کشت مخلوط در جهان و ایران .. 2
فصل دوم
3ـ مزایای کشت مخلوط ....... . 4
4ـ معایب کشت مخلوط.. ... 12
5ـ روشهای ارزیابی کشت مخلوط.... 17
6ـ عوامل زراعی و محیطی در کشت مخلوط.. .. 23
7ـ مشخصات گیاهشناسی ذرت... . 27
8ـ اکولوژی ذرت.. ....... 32
9ـ عملیات زراعی ذرت...... 34
10ـ مشخصات گیاهی سویا .. 36
11ـ اکولوژی سویا.... 42
12ـ عملیات زراعی .. 43
13ـ آبیاری سویا.... . 47
14ـ تثبیت ازت در سویا. .......... 48
فصل سوم
15ـ مواد و روش‌ها................................................................................. 52
16ـ تحقیقات به عمل آمده در مورد کشت سویا و ذرت علوفه‌ای.......... 59
17ـ تأثیر کود ازت در کشت مخلوط سویا و ذرت................................. 60
18- اثر میزان ازت تولیدی توسط سویا در کشت مخلوط سویا و ذرت علوفه‌ای 64
مقدمه:
با نگرش عمیق به تحولات 50 ساله اخیر چنین نتیجه‌گیری می‌شود که به مسأله اکولوژی یعنی رابطه موجودات زنده با محیط توجه نشده و بشر به دخل و تصرفهای بی‌رویه و بیش از حد طبیعی آنرا از حالت اعتدال خارج کرده و بصورت مخاطره‌انگیزی درآورده است.
روند تخریب و بهم خوردن تعادل اکولوژی در حالی ادامه دارد که جمعیت جهان رو به افزایش است و اگر چاره‌ای برای افزایش تولیدات کشاورزی و حفظ محیط زیست نشود بروز قطعی از واقعیت درونیست، بشر تاکنون تدابیر گوناگونی اتخاذ کرده است و بوسیله بکار بردن تکنولوژی استفاده از ژنتیک، دادن کودهای شیمیایی فراوان، بصورت سموم گیاهی و... توانسته است بخشی از نیاز موادغذایی را بصورت منطقه‌ای برآورد کند. بنابراین باید بفکر تأمین مواد غذایی بدون آلوده کردن محیط زیست طبیعی بود.
برای نیل به این هدف با الهام گرفتن از طبیعت که خود بهترین راهنماست و همچنین بکار بردن تجربیات پیشینیان و با حداکثر استفاده محیطی از قبیل نور، آب و مواد غذایی روشی اتخاذ کرد که بتوان میزان تولیدات کشاورزی را افزایش داد یکی از راههایی که ما را به این هدف نزدیک می‌سازد کشت گیاهان بصورت مخلوط است.
تاریخچه کشت مخلوط:
اگرچه تاریخ رونی برای زراعت چندکشتی و مخلوط وجود ندارد ولی با توجه به شواهدی که اشاره شد رویش گیاهان بصورت توأم سابقه طولانی داشته و احتمالاً تاریخ آن به نخستین دوره‌هائیکه بشر با کشاورزی آشنا گردیده برمی‌گردد.
کشت گیاهان زراعی به صورت توأم از مناطق استوائی شروع شده ناحیه آمازون و حوضه رودخانه‌های زهکشی منطقه orinoco بعنوان یک مرکز زراعت چندکشتی مرکب از گیاهان غده‌ای و دانه‌ای شناسایی شده است.
همزمان با مهاجرت بشر به نواحی مختلف و ایجاد مستعمرات کشورهای اروپایی در قرون 16 و 17 این نوع زراعت توسعه یافت ذرت از گیاهانی است که تاریخچه کشت آن بصورت مخلوط نسبت به گیاهان دیگر نسبتاً جدید است. در دوران استعمار گیاهانی شامل موز، نیشکر بصورت مخلوط در مزارع کشت می‌شوند.
ترکیب گیاهان در مخلوط بستگی به شرایط محیطی و نوع گیاه دارد، در آمریکای مرکزی مخلوط ذرت و لوبیا و کدو یک الگوی کشت است. که از سالیان دراز رواج داشته است. این نوع مخلوط از حدود نهصد تا هزار و پانصد سال قبل از میلاد مسیح در مکزیک مرسوم بوده و مجموعه لوبیا، ذرت و کدو به اندازه‌ای موفق بوده که غیر از زادگاه خود (مکزیک) در کشورهای دیگر نیز، استقبال روبرو شده است.
تاریخچه کشت مخلوط در ایران:
کشاورزی سنتی ایران بر پایه استفاده از حداکثر عواملی بوده و استفاده از روابط بین گیاهان و مبارزه با آفات و بیماری به کشت مخلوط مبادرت می‌ورزند، به چند مورد زیر اشاره نموده است.
ـ برای تولید نوعی خربزه آن را در میان ریشه‌های خارشتر می‌کاشتند، خارشتر با داشتن ریشه‌های عمیق آبهای تحت‌الارض استفاده کرده و با کمک این رطوبت خربزه نیز سبز می‌شود.
ـ کشاورزان ایرانی معتقدند که بین بعضی از گیاهان رابطه عاطفی خاصی وجود دارد و این گیاهان در جوار یکدیگر محصول بیشتری تولید می‌کنند.
* مثلاً کشت یونجه و جو و یا کشت بذر خیس شده در مزرعه باعث ازدیاد کیفی و کمی هر دو گیاه می‌شود.
در کشاورزی سنتی ایران برای محافظت گیاهان نیز کشت مخلوط انجام می‌دادند گزارش یاوری (1359) کشت نوعی پیاز زیر درختانی مثل سیب و انجیر آنها را از خطر ابتلاء به کرم میوه حفظ می‌کند، بعضی از زارعین معتقدند که کشت پیاز در بین گیاهان زمینی مانع حمله بیماری لکه سیاه به این گیاه می‌شود.
* امروزه چندکشتی در ایران بیشتر در سواحل خزر و خوزستان معمول است، چند کشتی‌ها شامل غلات زمستانه با حبوبات، گوجه‌فرنگی هندوانه، برنج و همچنین کشت حبوبات پائیزه نظیر ذرت و پنبه است.
مزایای کشت مخلوط:
افزایش و بهبود کیفیت در کشت مخلوط:
در کشت مخلوط چون معمولاً از گیاهان و گونه‌های متفاوت استفاده می‌شود اختلافی بین گیاهان از لحاظ ارتفاع، سیستم ریشه‌ای، نیاز به مواد غذایی و استفاده از محیط کشت رقابت کمتری بین آنها مشاهده می‌شود و همین عامل خود باعث استفاده بهینه از مواد غذایی و سایر مایحتاج گیاه شده و باعث رشد و نمو مناسب‌تر گیاه می‌شود، و معمولاً رقابت بین گیاهان متعلق به گونه‌های متفاوت یا رقابت برون گونه‌ای بیشتر است. این حالت در مخلوط ذرت شیرین و خیار و مخلوط سویا و ذرت مشاهده می‌شود.
اصولاً سیستم کشت مخلوط به دلیل ایجاد یک اکوسیستم زراعی خاص و متنوع باعث کنترل آفات می‌شود گرچه امکان دارد کشت مخلوطی انتخاب شود که هیچ مزیتی بر تک کشتی آنها موجود نباشد ولی این کشت مخلوط می‌تواند باعث دور کردن آفات شده و به عنوان یک روش مبارزه با آفات تلقی گردد و باعث افزایش عملکرد شود.
در کشت مخلوط یک عامل فیزیکی و بیولوژیکی می‌تواند باعث دور کردن آفات شود، مثلاً اگر یک گیاه بلند را با یک گیاه کوتاه کشت کنیم همین امر باعث جلوگیری از سرایت آفاتی نظیر شته‌ها بر روی گیاه میزبان می‌شوند و یا ممکن است یک گیاه غیر میزبان با ترشح موادی با خاصیت حشره‌کشی از بروز آفات در گیاه مجاور جلوگیری نماید، مثلاً در ایالات متحده آمریکا یونجه، ذرت، مورگوم را به عنوان گیاهان منحرف‌کننده آفات در کشت مخلوط نواری با پنبه کشت می‌کنند. و بدین وسیله میزان مصرف سموم دفع آفات کاهش می‌یابد و یا مثلاً اگر غلات به صورت توأم با لوبیا چشم‌بلبلی و بادام‌زمینی در مناطق گرمسیری کشت شود باعث کاهش خسارت و هجوم حرارت ناقل بیماری می‌شود و طبق تحقیقات یک محقق آمریکایی به نام کودکستون در سال 1976 در اوکلاهما اگر پنبه ولورگوم با هم به صورت توأم کشت کنیم عملکرد پنبه 24% افزایش پیدا می‌کند چون لورگوم‌ها برای کرم غوز پنبه میزبان بوده و از جمله بین آفت
حفاظت از باد یا ایجاد بادشکن در کشت مخلوط:
اصولاً اگر در کشت مخلوط از یک گیاه بلند استفاده شود خود این گیاه می‌تواند به عنوان یک بادشکن موقعی عمل نماید و گیاه کوتاهتر را در مقابل باد و سرما و سایر عوامل محیطی محافظت کند.
راک و بن رو در مینوسیتای غربی اثر نوارهای دوردینه ذرت به عنوان بادشکن موقعی در بین 121 ردیف کاشت، سویا به صورت مخلوط موقعی مورد بررسی قرار گرفتند. اگر ردیفهای سویا به علت سایه‌اندازی ذرت کاهش محصول نشان دادن ولی بقیه ردینهای سویا از لحاظ تعداد برگ و ماده خشک و میزان دانه تولید شده و مقدار سطح فتوسنتز کننده به قدری وضعیت مناسب پیدا کرده بود که اولاً کاهش و افت محصول ردیفهای کناری را جبران نموده و ثانیاً میزان عملکرد سویا در مخلوط نسبت به تک کشتی آن بیشتر بوده است.
اگرچه در کشت خالص گاهی میزان تولید علوفه نسبت به مخلوط بیشتر است. ولی گاهی اوقات احتیاج است تا در یک دوره طولانی از سال زراعی در دسترسی باشد لذا اگر انتخاب مخلوط بر یک مبنای صحیح باشد می‌توان گیاهانی بار شود و نمو مختلف و مناسب انتخاب نمود تا در یک دوره طولانی از سال زراعی علوفه لازم برای چرا موجود باشد.
جلوگیری از سرمازدگی گندم توسط گراین:
اصولاً اگر مخلوطهایی استفاده شود که اجزای آن شامل گراس هاوگندم باشد در نتیجه سرمازدگی جلوگیری به عمل آید چون اصولاً گراسها نسبت به سرمازدگی مقاومت بیشتری دارند و در کشت مخلوط گراس و گندم تاج پوشش مانع سرمازدگی گندم‌ها می‌شود به همین دلیل در فصل بهار در مقایسه با گندم‌های خالص رشد رویشی آنها زودتر شروع می‌شود، یخبندان باعث بالا آمدن ریشه گراسها در زمین و ایجاد پارگی می‌شود و چون ریشه گندم در نتیجه یخبندان جایی نمی‌شود مخلوط آن باعث کاهش خارت خواهد شد.
الف) جلوگیری از فرسایش:
کشت مخلوط به عنوان یک عامل محافظ خاک نیز شناخته شده است. چون بوسیله پوشش انبوه و نسبتاً دائمی که در زمین ایجاد می‌کند از فرسایش و خاکی جلوگیری به عمل می‌آورد کشت مخلوط تأخیری یا امدادی و کشت مخلوط توأم و کشت را تون یک پوشش حفاظتی دائم و انبوه را ایجاد می‌کند ثانیاً همانطور که مشهود است اصولاً عملیات اگر و تکنیکی مثل شخم زدن و عملیات آماده‌سازی زمین و... باعث جابجایی و فرسایش خاک می‌شود ولی کشت مخلوط خود به عنوان روشی که در آن عملیات شخم کمتر انجام می‌شود می‌توان به عنوان یک راه مناسب جهت جلوگیری از فرسایش خاک ذکر کرد.
ب) نگهداری حاصلخیزی خاک:
در کشت مخلوط به دلیل ایجاد یک حالت تناوب باعث حفاظت از حاصلخیزی خاک می‌شود و اگر در کشت توام از گیاهانی مثل گلوم‌ها با ثبت‌کننده‌های ازت ملاحظه خواهد شد که میزان مناسبی از مواد مصرف شده توسط گیاهان این سیستم توسط خود گلوم‌ها به زمین برگشت داده می‌شود و همچنین به علت افزایش ریشه در اعماق خاک باعث افزایش میکروریزها تثبیت‌کننده‌ها ازت خواهد شد و اصولاً در کشت خالص، مدت رسان بعد از کشت از حاصلخیزی خاک کم شده و خاک فقیر می‌شود ولی در کشت مخلوطی که از گیاهان مناسب استفاده شود باعث جلوگیری از خالی شدن خاک از مواد غذایی خواهد شد.
(نمودار 1)
عکس‌العمل گیاه به جذب یک فاکتور محدود کننده رشد در حداکثر محصول مقدار جذب
7-1-1 جلوگیری از نفخ در نشخوارکنندگان:
8-1-1 کاهش ریسک در تولید مناسب محصول
استفاده مؤثر از آب:
عده‌ای از محققین مثل گوتیا و ماتو در سال 1964 متوجه شدند که در کشت مخلوط آب به طور مؤثرتری استفاده می‌شود و به همین دلیل کشت توأم در نواحی خشک بیشتر معمول است. و عده‌ای از محققین نظیر رکس (1978) معتقدند که در کشت مخلوط گیاه از میزان آبی که در کشت خالص قابل استفاده نبوده و نمی‌تواند جذب کند و از دسترس گیاه خارج می‌شود بهتر می‌تواند استفاده کند.
کنترل علفهای هرز:
در کشت مخلوط به دلیل شرایط خاص بیولوژیکی که ایجاد می‌شود گیاهان موجود باعث غالب نسبت به علفهای هرز شده و باعث از بین رفتن و حقه شدن آنها می‌شود.
مثلاً مجنون حسینی گزارش داد که با کاشت مخلوط ماش و لپه هندی علاوه بر تولید محصول بیشتر باعث حلقه شدن علفهای هرز مزرعه می‌شود و یا لوبیا چشم‌بلبلی در نیجریه مورد حمله آفات قرار می‌گیرد که اگر این گیاه در بین خطوط کشت مورگوم داران قرار گیرد نتیجه کار کشت و رضایتبخش است و پوشش وسیع لوبیا چشم بلبلی مانع از رشد علفهای هرز می‌گردد.
تنوع کود سبز:
کشت مخلوط ترکیبی از گیاهان متفاوت را فراهم می‌آورد که می‌توان بعد از برداشت با زیر خاک قرار دادن بقایای گیاهی کود سبز متنوعی را به زمین برگرداند و مواد غذایی بیشتری را برای گیاه بعدی فراهم می‌نماید.
استفاده یکی از گیاهان کشت توأم به عنوان قیم:
در کشت مخلوط زمانی که یکی از گیاهان دارای ثبات و استحکام ساختمانی بیشتر باشد می‌تواند به عنوان یک مخلوط فیزیکی و به صورت قیم مورد استفاده قرار گیرد مثل کشت توأم خیار و ذرت و یا مخلوط ذرت یا لوبیا که ذرت به عنوان یک قیم برای لوبیا می‌باشد. همچنین می‌توان به مخلوط نخود و خردل وحشی و یا نخود ریوادف اشاره کرد که در هر دو حالت یودف و خردل به عنوان قیم می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد و در کشت مخلوط خردل وحشی و نخود این سیستم کاشت باعث افزایش عملکرد نخود به میزان 40% شد.
جلوگیری از آفتاب سوختگی و به عنوان یک سله‌شکن برای جوانه‌زنی بذور:
علاوه برخصوصیات محافظتی یک گیاه بر روی گیاه دیگر می‌توان به کمک کردن در جوانه‌زنی گیاه در مقابل خروج از خاک سله بسته اشاره کرد در این حالت گیاه قوی‌تر مثل جو یا جولفه‌زنی خود باعث خروج آسانتر گیاهان حساس مثل یونجه و اسیوس در خاکهای سنگین‌ترین شده و همین گیاه بعد از جوانه‌زدن می‌تواند به عنوان یک محافظ مناسب برای جلوگیری از صدمه نور مستقیم به جوانه و بوته‌های ظریف جو و اسپوس می‌شود.
معایب کشت مخلوط:
کشت مخلوط ضمن داشتن محسنات دارای معایبی نیز می‌باشد که ذیلاً اهم آنها شرح داده می‌شود.
آلیلویاتی:
در کشت مخلوط به خاطر رقابت و جنگ شیمیایی بین گیاهان در رابطه با انتخاب گیاهان مخلوط می‌بایست دقت کافی با مبذول کرد تا رقابت بین گونه‌ای باعث کاهش محصول نشود. ریشه گیاه می‌تواند باعث کاهش محصول شود چون بعضی از گیاهان از ریشه خود موادی را ترشح می‌کنند که می‌تواند بر سایر گیاهان موثر باشد و در اینجا یک مدیریت صحیح زراعی می‌تواند طوری اعمال شود که تنها اثر ترشحات ریشه به عنوان یک عامل مخرب نشود بلکه باعث افزایش جذب مواد را نیز فراهم آورد. چون در بعضی از گیاهان ترشحات ریشه گیاه هم‌جوار باعث افزایش جذب مواد غذایی و در نهایت زیاد شدن عملکرد گیاه خواهد شد.
محدودیت زراعت مکانیزه در کشت مخلوط:
این مسأله مخصوصاً برای گیاهان غیر علوفه‌ای بیشتر مورد توجه است. زیرا امروزه اکثر ماشین‌آلات به طور اختصاصی در عملیات زراعی استفاده می‌شوند و در سیستم‌های کشت مخلوط مسأله کاشت، داشت برداشت را دچار اشکال می‌کنند. چون عملیات هرکدام از گیاهان موجود در مخلوط روش خاص خود را دارد.
بنابراین در مقایسه آن با تک کشتی اذعان می‌شود که کشت و کار تک محصولی علاوه بر برداشتن هزینه ماشین آلات کمتر ساده‌تر و تخصصی‌تر است. البته این مسأله برای تمام کشت‌های مخلوط و مطرح نیست.
چون بعضی از محصولاتی که به عنوان علوفه مورد استفاده قرار می‌گیرند و یا گیاهانی که هر دو از یک گونه زراعی هستند (مثل کشت مخلوط سورگوم یا کوتاه و یا بلند به منظور تأمین علوفه، مشکلات کمتری در روش مکانیزه و استفاده از ماشین آلات موجود است. چون این محصولات به صورت توده‌ای کشت و برداشت شده و یا اینکه مستقیماً مورد چرای دام قرار می‌گیرند ضمناً محققین درنظر دارند تا ماشین آلات را در آینده طراحی کرده و بسازند تا ضمن بکارگیری از سیستم‌های هیدروکسی و الکترونیکی تنظیم شونده بهتر بتواند عملیات زراعی را در کشت مخلوط انجام دهد.
جذب بیشتر در نتیجه استخراج مواد غذایی از خاک در کشت مخلوط:
در کشت مخلوط چون حجم بیشتری از خاک مورد استفاده قرار می‌گیرد لذا مقدار مواد غذایی بیشتر از جمله ازت، فسفر، پتاسیم، و سایر مواد ماکرو و میکرو از خاک خارج می‌شوند و گیاهی که بعد از آن کاشته می‌شود دچار کمبود مواد غذایی می‌گردد. البته باید توجه کرد که اگر مواد غذایی مورد استفاده قرار نگیرند. ممکن است از طریق فرسایش و یا ستشو از بین بروند و چه بهتر که این مواد توسط گیاه جذب شده و دوباره از طریق بقایای همان گیاه به خاک برگردانده شود.
مشکلات مدیریت زراعی در سیستم کشت مخلوط:
در کشت مخلوط به دلیل تنوع ژنتیکی گیاهان، نیازهای زراعی، اکولوژیکی اقلیمی‌اش آبیاری و...) چند گیاه مدنظر بوده و لانیت با اطلاع کافی از نیازهای هرگیاه نسبت به مدیریت کاشت و داشت و برداشت گیاهان متفاوت و همچنین اثرات متقابلی که بر روی همدیگر داشته توجه کافی نموده و مدیریت مناسبی را برای به کنترل در آوردن این اثرات اعمال کرد تا بتوان حداکثر سود را ز این مخلوط کاری بدست آورد.
متفاوت بودن نیازهای کودی و نوع سم شیمیایی برای مبارزه با آفات و بیماری‌ها:
در کشت مخلوط هرچند اختلاف بین گیاهان بیشتر باشد ضمن اینکه عملکرد بالاتر می‌رود ولی در عوض عملیات داشت و نگهداری محصولات نیز مشکل‌تر می‌شود چون هر گیاه نیاز کودی متفاوت داشته و از نظر زمان مصرف نیز با گیاه دیگر تفاوت دارد و یا همچنین نوع سمی که مصرف می‌شود ممکن است برای یک گیاه مضر بوده ولی برای گیاه دیگر مفید باشد و یا حتی زمان سم دادن که برای دفع آفات و بیماری‌ها و یا علفهای هرز استفاده می‌شود با همدیگر تفاوت داشته از جمله موارد دیگر که می‌توان اشاره کرد مثلاً دادن بیش از حد کود فسفره باعث اختلاف در جذب عناصری چون آهن و روی و گستر می‌شود و بالا بودن کلسیم در خاک باعث کاهش جذب پتاسیم می‌شود.
ولی این بدین معنا نیست که روی کشت مخلوط تحقیقات صورت نگیرد چون هدف از این کار آگاهی یافتن از روشهای زراعی و یا گیاهانی است که در کشت توأم با یکدیگر عملکرد بیشتری تولید نمایند تا راندمان استفاده از مکان و زمان کشت افزایش یابد.
و در عمل مشاهده شده است که فاکتورهای زراعی مشابه مثل زمان آبیاری، رطوبت تا مواد غذایی همچنین عملیات مشابه زراعی در بعضی گیاهان باعث افزایش عملکرد شده است مثل کشت توأم نخود وخردل وحشی و یا در کشت مخلوط ذرت و لوبیا در شرایط یکسان زراعی (مثل تغذیه. زمان آبیاری و...) افزایش کل ماده خشک از مخلوط 75% ذرت و 25% لوبیا بدست آمد.
نحوه کشت گیاهان در کشت مخلوط:
در کشت مخلوط همواره باید روشی را اتخاذ کرد تا حداکثر سود و عملکرد کمی و کیفی عاید زراع شود یکی از عوامل الگوی کاشت گیاهان در مخلوط کاری است چون سیستم کاشت هر الگوی کاشت و هرگونه آرایش بین گیاهان می‌تواند یک نتیجه خاصی را بدنبال داشته باشد شدت اثرات مشاهده بین اجزاء یک مخلوط بستگی به میزان برخوردهای بین گیاهی دارد که بین افراد این اعضاء وجود دارد.
یعنی کاشت در هم ـ نواری و درهم مخلوط دارای برخوردهایی بین گونه‌ای متفاوتی هستند و الگویی که معمولاً در کشت مخلوط از آنها استفاده می‌شود در شکل شماره 1 نشان داده شده است.
روشهای ارزیابی کشت مخلوط:
محصول نسبی کل (RYT)
معمولاً در کشت مخلوط به دلیل تذثیرات آنتاگونیتی یا میندی که بوجود می‌آید انتظار می‌رود که عملکرد آن از متوسط کشت‌های خالص اجزاء ان مخلوط متفاوت باشد و این بدان معنی است که معمولاً گونه‌های موجود در سیستم کشت مخلوط بخشهای نامساوی را از سطح قابل استفاده اشغال می‌نماید و همین امر باعث می‌شود تا عملکرد کشت مخلوط از حالت متوسط منحرف شده و به طرف میزان عملکرد تک‌کشتی گونه‌ای که سطح بیشتری را اشغال می‌کند متمایل گردد.
این بدین دلیل است که عملکرد کشت مخلوط را می‌توان از نسبت دوگونه در تک کشتی آنها و از سطح قابل استفاده‌ای که هرگونه در کشت مخلوط اشغال می‌نماید را برآورده نمود در جایی که بدین صورت است هر دو گونه فقط برای یک فضا رقابت می‌کند و یک گونه نمی‌تواند روی گونة دیگر به روش دیگری تأثیر بگذارد.
بین دو گونه‌ای که بدین طریق عمل می‌کند بازدارندگی متقابل ایجاد می‌شود و جهت تعیین سودمندی کشت مخلوط از شاخص محصول نسبی کل که توسط دوایت و وامرزبرگ (1965) پیشنهاد شد استفاده می‌شود.
ra= محصول نسبی گونه a می‌باشد.
محصول گونه a در مخلوط= ra
محصول گونه در a تک کشتی
ra= محصول نسبی گونه a می‌باشد.
در یک مخلوطی که شامل تعدادی از گونه‌های بازدارنده متقابل باشند عملکردهای نسبی آنها برابر واحد خواهد شد مثلاً اگر در یک مخلوط دوگونه a و b باهم دیگر به صورت مخلوط کشت شوند و ra و rb نیز به ترتیب عملکردهای نسبی گونه‌های a و b باشند در این صورت خواهیم داشت
R.Y.T=ra+rb
یعنی مجموع محصول نسبی به عنوان مجموع عملکردهای نسبی هر یک از گونه‌ها در مخلوط بیان می‌شود حال اگر R.Y.T>1 باشد افزایش محصول در کشت مخلوط و اگر R.Y.T>1 باشد در کاهش محصول در کشت مخلوط ایجاد شده است.
اما اگر گونه‌های مخلوط اثر نسبی یکسانی روی یکدیگر داشته باشند ارزش نسبی کل محصول برابر واحد خواهد بود. به علاوه اگر ارزش R.Y.T به صورت معنی‌داری بیشتر از 1 باشد نتیجه می‌گیریم که گونه‌های رقابت جداگانه‌ای را برای کسب منابع مختلف محیطی اعمال می‌کنند.
چنانچه میزان R.Y.T بیشتر از اندازه منحرف شود هیچ دلیلی برای هر نوع اثر سودمندی یا آنتاگونیستی برای ارزیابی کشت مخلوط دوگونه وجود نخواهد داشت.
دوایت پیشنهاد می‌کند زمانی کشت مخلوط سودمند است که دو گونه موجود در مخلوط از لحاظ بعضی صفات مرفولوژیکی و فیزیولوژیکی همچنین اختلاف در سیستم ریشه، طول گیاه و طرز قرار گرفتن برگها و... طوری عمل کنند که با هم برخوردهای رقابتی نداشته باشند آزمایش لاخانی در سال 1976 که در گیاه ترب علوفه‌ای و آفتابگردان تشکیل شده بود نظریه دوایت را تأئید نمود، تعیین دو گیاه به اندازه‌های توسعه یافته خودشان و اختلافی که در بین آنها وجود دارد به مقدار بیشتری از منابع محیطی موجود بهره می‌گیرند.
نسبت برابری زمین یا (L.E.R)
این مقیاس یکی از شاخصهای راندمان کشت مخلوط است، که مورد استفاده فراوانی قرار گرفته است. با توجه به تعریفی که معدو و ویلی 1980 از L.E.R بدست آوردند می‌توان دریافت که این نسبت با R.Y.T پیشنهادی توسط دوایت و واندربوگ (1965) مشابهت دارد، محاسبه این فرمول به صورت زیر است.
محصول هر گیاه در کشت توأم
حداکثر محصول هر گیاه در کشت خالص
که در اینجا : عملکرد گیاه I در کشت مخلوط
: عملکرد گیاه I در تک کشتی
n: تعداد کلی گیاهان در مجموعه
L.E.R: معرف این است که میزان عملکردی که از کشت مخلوط بدست می‌آید چه مقداری از سطح زمین احتیاج است. تا همان میزان عملکرد محصول از کشت خالص به دست آید.
بعد از محاسبه L.E.R مقادیر مختلفی برای آن بدست می‌آید که هرکدام از آنها می‌توان مفاهیمی به شرح زیر داشته باشد. که در ذیل حالتهای مختلف آن مورد بررسی قرار می‌گیرد.
حالت اول:
زمانی که L.E.R
حالت دوم:
L.E.R=1 در این حالت میزان محصول بدست آمده در هر واحد سطح کشت مخلوط، هرگز بیشتر از بالاترین تولید محصول خالص نمی‌شود و محصولات متفاوت برداشت شده در کشت مخلوط را می‌توان از سطح واحد کاشته شده در کشت خالص بدست آورد هرکدام از بخشهای اشغال شده یک کسری از سطح کل است.
حالت سوم: L.E.R>1
در این حال L.E.R=1+x خواهد بود یعنی عملکرد در کشت مخلوط بیش از کشت محصول حاصل خالص، و اگر x به حد قابل قبولی بالا برود می‌توان اذعان داشت که کشت مخلوط عملکرد بیشتری را نسبت به کشت خالص داشته است. از طرف دیگر برای یک x داده شده اگر عملکرد کشت حاصل به قدر کافی متفاوت باشد L.E.R به آن حد زیاد نخواهد بود تا اضافه تولید را در کشت مخلوط نشان دهد. و در چنین حالتی کشت مخلوط ممکن است هنوز سودمند باشد. در اندازه‌گیری L.E.R مسأله تراکم بسیار مهم است. چون تغییرات ناچیز در تراکم باعث برهم زدن متقابل بین گونه‌ها می‌شود لذا جهت اندازه‌گیری دقیق L.E.Rd می‌بایست تراکم کشت خالص در حد اپتیم باشد.
به هر حال می‌توان ثابت کرد که اگر ارائه یک کشت مخلوط در یک تراکم اختیاری قابل مقایسه با محصول خالص در حالت اپتیم را مشکل‌تر می‌سازد در حالی که تعیین سودمند کشت مخلوط موضوع ساده‌ای باشد بهتر است از L.E.R با تراکم ثابت به جای R.Y.T استفاده شود و اصولاً اگر تراکم بهینه برای کشت مخلوط در نظر نباشد تراکم‌های متنوع محاسبه L.E.R را دچار اشکال کرده است و گمراه کننده است.
باید توجه داشت که افزایش L.E.R از راههای متفاوت حاصل می‌شود و معمولاً فرض بر این است که استفاده مناسب و بهینه اجزاء مخلوط از منابع محیطی و فاکتورهای رشد است که به طرق مختلف از این عوامل رشد استفاده می‌کند. Ludwing در سال 1950 چنین حالتی را مربوط به استفاده تکمیلی از منابع موجود می‌داند، لذا اشکال مختلف منابع را که تا کنون شناسایی شده‌اند به شرح زیر است.
الف) حداکثر استفاده از فضا
ب) حداکثر استفاده از مواد غذایی
ج) حداکثر استفاده از زمان
عوامل زراعی و محیطی و مؤثر در کشت مخلوط.
نوع گیاه:
در کشت مخلوط نوع گیاهانی که باید با همدیگر کاشته شوند از اهمیت خاصی برخوردار است. تأثیر عوامل اقلیمی و زراعی در سیستم‌های کشت مخلوط بطوری که اگر از نظر اثر متقابلی که بر روی همدیگر دارند نتیجه مثبت حاصل شود آن کشت مخلوط مفید بود ولی چنانچه اثر متقابل آنها منجر به کاهش محصول گردد آن کشت مفید نبوده لذا معمولاً گیاهانی را انتخاب می‌کنند که از نظر سیستم ریشه، زمان رشد و نمو زمان رسیدن و ارتفاع ساقه، فرم گیاه، نحوه رشد، نحوه فتوسنتز، دوران رشد گیاهان اختلاف مناسبی مشاهده شد.
آیر (1943) معتقد است که سیستم ریشه‌ای متفاوت در سودمندی کشت مخلوط بسیار مهم است. چون وجود سیستم ریشه متفاوت در گیاهانی که کشت مخلوط از آنها استفاده می‌شود باعث می‌شود که ریشه‌ها از حجم بیشتری برای خاک استفاده کرده و در قسمتهای مختلف آن بتوانند از آب و مواد غذایی سود ببرند از طرفی اگر نواحی ریشه‌زائی در هم تداخل داشته باشند نتیجه رضایتخبش نخواهند بود. اختلاف ارتفاع در گیاهان هم از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است چون اگر گیاهان از نظر ارتفاع و فرم کلی با هم مشابه باشند به دلیل رقابت نوری و همچنین مسأله سایه‌اندازی باعث کاهش عملکرد خواهد شد.
بطوری که عده‌ای از محققین معتقدند که کاهش عملکرد گیاهان گلومینوز که همراه با گیاهان غیر لگوم کاشته می‌شوند ناشی از مسأله سایه‌اندازی گیاهان غیرلگوم است.
?? تصادفی??
دانلود بهترین کاملترین تحقیقات کلیه رشته ها ارزیابی عملکرد کارکناننمونه سوالات تخصصی رشته کارشناسی علوم اجتماعی-برنامه ریزی و رفاه اجتماعی- سیاستهای بهداشت و آموزشی کد درس: 1222212پروژه درس فرآیندهای پتروشیمتحقیق در مورد تخت جمشیدمحصولات لبنی شیر پاستوریزه پگاهمقاله 8- پژوهشی در موسیقی و اثرات آنآناتومی بدن - ابراهیممقاله سیستم مدیریت اطلاعات MIS ?فایل های دیگر?
#?? برچسب های فایل مقاله45-بررسی راندمان تولید علوفه در کشت مخلوط سویا و ذرت علوفه ای 64ص
???? تصاویر ??